چهره هایی از قشلاق ساوجبلاغ

محمد ابراهیم قشلاقی ساوجبلاغی، فقیه جوان و کوشا

علی قشلاقی، توصیفگر فضایل اهل بیت

براساس شواهد تاریخی، گستره جغرافیایی ساوجبلاغ در گذشته های نه چندان دور، منطقه وسیعی از غرب استان تهران و بخشی از شرق استان قزوین را شامل می شد، به طوری که کلان شهر کرج زمانی یکی از دهکده های زیبای منطقه ساوجبلاغ به شمار می آمد. به گمان نگارنده، در پژوهش های فرهنگی و تاریخی بایستی مرزبندی های جدید و بی ضابطه فعلی را در نوردید و ساوجبلاغ فرهنگی را در قلمرو جغرافیای تاریخی اش مورد بررسی و دقت قرار داد.

به هر حال اگر چه امروز نظرآباد شهرستانی مستقل پنداشته می شود اما به لحاظ نمادهای فرهنگی همانند گویش ترکی ساوجبلاغی، مشاهیر، تاریخ و آثار باستانی باید همچنان آن را ذیل ساوجبلاغ تاریخی شناخت و شناساند. بر همین مبنا منظور صاحب این قلم از ساوجبلاغ در طول نگارش مطالب این وبلاگ، همان ساوجبلاغ تاریخی و فرهنگی (شامل شهرستان های ساوجبلاغ، نظرآباد و بخش هایی از شهرستان های کرج و آبیک) است. به جهت اثبات این مدعا، به شناساندن دو تن از چهره های فرهنگی غربی ترین نقطه منطقه ساوجبلاغ تاریخی یعنی روستای «قشلاق» پرداخته شده است. همانگونه که می دانید قشلاق هم اکنون در محدوده شهرستان آبیک قرار دارد.

محمد ابراهیم قشلاقی ساوجبلاغی، فقیه جوان و کوشا

محمد ابراهیم بن محمد مهدی قشلاقی ساوجبلاغی (1235 - 1288قمری) از فقها و مجتهدان حوزه علمیه قزوین در قرن سیزدهم هجری قمری است که در روستای قشلاق زاده شد. وی پس از دریافت مقدمات و فنون ادب، مدارج عالی فقه و اصول را نزد محمدتقی برغانی (مشهور به شهید ثالث) و محمد صالح برغانی پیمود و در حکمت و فلسفه از محضر آقا حکمی قزوینی و میرزا عبدالوهاب برغانی بهره برد تا این که در سنین جوانی به اجتهاد رسید. «البحر اللامع فی شرح المختصر النافع» در ده جلد بزرگ از آثار ماندگار این فقیه در سن 23 سالگی است که نسخه هایی از آن به خط مؤلف در کتابخانه های آیت الله مرعشی نجفی (قم)، مدرسه فیضیه و کتابخانه شخصی عبدالحسین شهیدی صالحی (قزوین) نگهداری می شود.

علی قشلاقی، توصیفگر فضایل اهل بیت

علی بن محمدصادق قشلاقی از نویسندگان مذهبی قرن سیزدهم است. از او کتابی به زبان فارسی با عنوان «فضایل اهل البیت علیهم السلام» در یک مقدمه و چهارده باب به جای مانده است. نگارش این کتاب در روز پنج شنبه 7 رمضان 1258 قمری به پایان رسید. هم اکنون نسخه خطی کتاب مورد اشاره به خط نستعلیق «الله وردی بن ملا محمد» ساکن روستای صفرخواجه (از توابع دهستان احمدآباد نظرآباد) در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (قم) نگهداری می شود.

 - نشر نخست این مقاله در: دایره المعارف تشیع، جلد 13، ص 173.